Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗ «Республикӑн пӗрлехи экзаменне 2021 ҫулта тытма хатӗрленесси» семинар ирттернӗ.
Вӗренӳ институтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем Анна Егорова доцент ертсе пынипе республикӑн пӗрлехи экзаменӗн тытӑмӗпе тата тӗллевӗпе, текст тишкермелли меслетлӗхпе паллашнӑ, тест ыйтӑвӗсене хуравлама вӗрентес ӗҫе йӗркелемелли тухӑҫлӑ формӑсене алла илнӗ, изложенипе сочинени ҫырма вӗрентмелли хӑнӑхӑва аталантарса ҫирӗплетнӗ, шкул ачисен экзамента пулакан паллӑрах йӑнӑшӗсене тишкернӗ.
Раштав уйӑхӗн 21-22-мӗшӗсенче Мускавра Тӑван чӗлхе вӗрентекен учительсен ҫӗршыв шайӗнчи XV ӑсталӑх-класӗ иртнӗ. Мероприятин куҫӑн тапхӑрне Чӑваш Енри вӗрентекен те лекнӗ. Вӑл — Муркаш районӗнчи Мӑн Сӗнтӗрти В.А. Верендеев ячӗллӗ вӑтам шкулта ачасене чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен Надежда Варюхина. Унччен педагог чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсен регионсем хушшинчи конкурсӗнче ҫӗнтернӗ.
Тӑван чӗлхе вӗрентекенсен Раҫҫейри ӑсталӑх-класне 2007 ӳлтанпа ирттереҫҫӗ.Ҫӗршывӑн тӗрлӗ реионӗнче пурӑнакан халӑхсен чӗлхине вӗрентекенсем унта пӗр-пӗринпе курса калаҫма, пӗр-пӗрин опычӗпе паллашма пултараҫҫӗ.
Чӑваш чӗлхине упрас, аталантарас тата халӑх хушшинче сарас тӗллевпе Чӑваш Енре «Ҫӗнӗ ҫул саламӗ» акци иртет. Вӑл раштав уйӑхӗн 13-мӗшӗнче пуҫланнӑ, 2022 ҫулхи кӑрлачӑн 14-мӗшӗччен пырӗ.
ЧР Вӗрен институтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, акцие кирек кам та ҫак майсемпе хутшӑнма пултарать:
1) Ҫӗнӗ ҫулпа е хӗллепе ҫыхӑннӑ видео е фото ӳкермелле, вӗсем ҫине автор хӑй хайланӑ салам сӑмахӗсене ҫырмалла;
2) Ҫӗнӗ ҫул е хӗл ҫинчен сӑвӑ вуласа е юрӑ юрласа видео ӳкермелле. Хатӗр ӗҫсене #ҫӗнӗҫулсаламӗ хештегпа Контактра хутшӑну тетелӗнчи «Чӑваш чӗлхи – чӗкеҫ чӗлхи» ушкӑна е Интернетри ытти хутшӑну тетелӗсене (социаллӑ сетьсене) вырнаҫтармалла.
Акцие хутшӑнакансене сертификат парӗҫ.
Ыйтса пӗлмелли телефон – (8352) 58-47-19.
«Яндекс» ӑстисем вӗсен куҫаруҫипе кунне миҫе ҫын чӑвашла куҫарнине уҫса панӑ. Мишшин куҫарӑвӗ епле ӗҫлени ҫинчен якут чӗлхине тӗслӗх пек илсе кӑтартнӑ май вӗсем чӑвашла куҫаракансен йышне те асӑннӑ — кунне вӗсем 40 пин сесси шутлаҫҫӗ.
Сесси текен виҫере миҫе предложени е сӑмах пулнине каламан. Ӑна ытти чӗлхесемпе ҫеҫ танлаштарма май пур. 40 пин хут кунне якутпа вырӑс чӗлхин мӑшӑрӗпе усӑ кураҫҫӗ — ку чӑвашпа вырӑс чӗлхин мӑшӑрӗпе пӗр пекех. Пушкӑрт чӗлхи валли кӑтарту пысӑкрах — кунне ҫак мӑшӑрпа 70 пин хут усӑ курса куҫараҫҫӗ. Раҫҫейри чӗлхесенчен, вырӑс чӗлхине шута илмесен, чи анлӑн тутар чӗлхипе усӑ кураҫҫӗ — талӑк хушшинче 250 пине яхӑн.
Ку хисепсене палӑртнӑ май «Яндексри» ӑстасем вӗсене чӗлхен цифрӑллӑ пульсӗ тесе ят панӑ — пӗр-пӗр чӗлхепе куллен пин-пин текст куҫараҫҫӗ пулсан вӑл чӗлхе чӗрӗ имӗш.
Статьяра авторсем сахал текстлӑ чӗлхе валли куҫаруҫӑ хатӗрленӗ май мӗнле йывӑрлӑхсемпе тӗл пулнине ӑнлантарса панӑ.
Паян, раштав уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче «Словарь тӑвас ӗҫӗн хальхи ыйтӑвӗсем» ҫавра сӗтеле пуҫтарӑннӑ. Лару Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн Ӑслӑлӑх канашӗн залӗнче 15 сехетре пуҫланнӑ.
Аса илтерер: иртнӗ уйӑхра Чӑваш кӗнеке издательствинче М.И.Скворцовӑн «Чӑвашла-вырӑсла словарь. Чувашско-русский словарь» икӗ томлӑ словарӗн 1-мӗш томӗ кун ҫути курнӑччӗ. Пӗрремӗш кӑларӑма чӑваш алфавитӗнчи А-Р сас паллисенчен пуҫланакан 30 пин ытла сӑмах кӗнӗ. Словаре информаципе коммуникаци технологийӗсенче, наука пӗлӗвӗн хальхи отраслӗсенче тата чиркӳпе тӗн лексикинче ҫеҫ тӗл пулакан сӑмахсене пуҫласа кӗртнӗ.
Пушкӑртстанра чӑваш гимназийӗ уҫасшӑн. Кун пирки асӑннӑ регион ертӳҫи Радий Хабиров хӑй пӗлтернӗ.
Раштав уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Радий Хабиров Ӗпхӳри «Торатау» конгресс–холта Ашшӗ-амӑшӗн форумне хутшӑннӑ.
«Пушкӑртстанра эпир полилингваллӑ гимназисем уҫас шухӑш тытрӑмӑр. Пирӗн ӗмӗтре — 2024 ҫул тӗлне 10 гимнази ӗҫлеттерсе ярасси. Вӗсем пирӗн республикӑн малашлӑхӗн хӑйне евӗр локомотивӗ пулса тӑма тивӗҫ. Ун пек виҫӗ гимназие эпир уҫрӑмӑр та ӗнтӗ. Чи кирли — вӗсем ахаль шкулсене ҫаврӑнса ан кайччӑр. Вӗсенче чи лайӑх учительсем ӗҫлеччӗр, чи лайӑх практикӑсемпе, хальхи вӑхӑтри вӗрентӳ меслечӗсемпе усӑ курччӑр. Хальхи вӑхӑтра эпир хӑш муницпалитетра чӑваш гимназийӗ уҫассине татса паратпӑр», — тенӗ Радий Хабиров.
Чӑваш чӗлхин онлайн-клубӗ кашни шӑматкунсерен ӗҫлет. Иртнинче кӳртӗм сӑмахсем пирки калаҫнӑ. Черетлӗ пуху раштав уйӑхӗн 25-мӗшӗнче 9 сехет те 30 минутра пуҫланӗ.
Чӑваш чӗлхи онлайн-клубне хутшӑнма Алпарух (Александр Блинов) патне ҫак каҫӑпа https://vk.com/alparuh ҫырса ямалла. Вӑл сире зум-каҫӑвне ярса парӗ.
Клуб хастарӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, асӑннӑ пӗрлешӳ чӑвашла (кӑштах та пулсан) пӗлекенсем валли. Клубра тӗрлӗ темӑна хускатса сӳтсе яваҫҫӗ.
Александр Блинов пирки каласан, вӑл – тӗрлӗ проект авторӗ. Хӗрӗх урлӑ каҫнӑ ҫав ар – полиглот. Чӑваш чӗлхипе вырӑс чӗлхисемсӗр пуҫне эсперанто, итальян, француз, акӑлчан, турккӑ чӗлхисене пӗлет.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев Инстаграмри хӑйӗн страницинче ҫынсене Ҫӗнӗ ҫулпа саламлама ыйтса пост вырнаҫтарнӑ. Вӑл ҫынсене Ҫӗнӗ ҫулпа тата Раштав уявӗпе чӑвашла саламланӑ. «Ҫак уявсем лайӑх ӗмӗтсем, чунра савӑнӑҫ ҫуратаҫҫӗ», — тенӗ республика ертӳҫи. Ҫӗнӗ ҫулта вӑл ҫӗнӗ ӗмӗтсене пурнӑҫа кӗртме суннӑ.
Маларах эпир Ҫӗнӗ ҫул умӗн «Новый год на ЧУВАШСКОМ» флешмоб иртессине пӗлтернӗччӗ-ха. Чӑвашла куҫарсан, «Ҫӗнӗ ҫул ЧӐВАШЛА» тенине пӗлтерет ӗнтӗ вӑл.
Аса илтерер: флешмоба хутшӑнас тесен чӑвашла саламлӑ видеоролик ҫырса илмелле те тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенче ҫак хештегсемпе вырнаҫтармалла:
#ПоздравлениеНаЧувашскомЯзыке
#МойРоднойЯзык21
Раштав уйӑxӗн 18-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн наци вyлавӑшӗпе «Аталану» ассоциацийӗн «Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» кружокӗнче Ҫӗнӗ Ҫyл уявне тӑван чӗлхепе ирттернӗ.
«Аталану» «Контактра» страницӑра пӗлтернӗ тӑрӑх, наци вулавӑшӑн тӗп специалисчӗ Вера Архипова уява хӗлле ҫинчен чӑвашла ҫырнӑ кӗнекесен куравӗпе паллаштарса пуҫланӑ.
Чӑваш ёлкине Шупашкар хулин 1-мӗш шкулӑн 1-мӗш «Б» класс ертӳҫи Ирина Сергеева, тӗрлӗ юмахри сӑнарсен тyмӗcене тӑхӑннӑ ачасемпе илем кӳнӗ.
Чӑваш ачисем патне Яка карчӑк та пырса ҫитнӗ. Ӑна Ачасемпе пӗрле пулса вӗсене пур енлӗн аталантаракан вӗренӳ центрӗн чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенӗ Любовь Кудрявцева сӑнарланӑ. Хӗл Мучи ачасене чӑвашла калаҫнишӗн мухтанӑ, хӑй те хӑш-пӗp сӑмаха чӑвашла калама вӗрентнӗ.
Тутарстанра тухса тӑракан «Сувар» чӑваш хаҫачӗн редакторӗ Ирина Трифонова Хусанти Туслӑх ҫуртӗнче Голланди журналисткипе, «NRC» ятлӑ массӑллӑ информаци хатӗрӗнче ӗҫлекен Ева Цукерпа тӗл пулнӑ. Унпа чӑвашсем ҫинчен калаҫнӑ.
Ева Цукер каланӑ тӑрӑх, Европӑри нумай ҫӗршывра пурӑнакан ахаль ҫынсем Раҫҫейре монохалӑх (вырӑссем) пурӑнать тесе шухӑшлаҫҫӗ. «Нумай нациллӗ ҫӗршыв пӗр халӑх пек пӗрлешсе пурӑнни питӗ хаклӑ. Эсир питӗ туслӑ пурӑнатӑр», — тесе каланӑ Мускавра ҫур ҫул каялла тӗпленнӗ журналист.
Вӑл чӑвашсен йышӗпе, «наци хӑйхаклӑхӗпе» кӑсӑкланнӑ.
Хӑнана чӑвашсем ҫинчен кӗнеке парнеленӗ.
+2.3 °C